WZW B, co to jest? Poznaj wirusowe zapalenie wątroby typu B
Wirusowe zapalenie wątroby typu B, powszechnie znane jako WZW B, to zakaźna choroba wątroby wywoływana przez wirusa HBV. Jest to poważny problem zdrowotny na całym świecie, zakażający ponad 250 milionów osób. Wirus HBV atakuje przede wszystkim wątrobę, uszkadzając jej komórki i prowadząc do stanu zapalnego. Co istotne, wirus HBV jest około 100 razy bardziej zakaźny niż wirus HIV, co podkreśla potrzebę świadomości i odpowiednich środków ostrożności. Wirus HBV może przetrwać w organizmie przez całe życie, a jego materiał genetyczny ma zdolność integrowania się z DNA człowieka, co czyni go trudnym do całkowitego wyeliminowania.
Jak dochodzi do zakażenia wirusem HBV?
Do zakażenia wirusem HBV dochodzi przede wszystkim drogą krwiopochodną, co oznacza kontakt z zakażoną krwią. Może to nastąpić poprzez korzystanie ze wspólnych igieł i strzykawek (np. wśród osób używających narkotyków dożylnie), zabiegi medyczne z użyciem niesterylnego sprzętu, a także podczas transfuzji krwi lub produktów krwiopochodnych, choć obecnie ryzyko to jest minimalizowane dzięki ścisłej kontroli dawców. Kolejną ważną drogą jest kontakt seksualny z osobą zakażoną wirusem HBV. Wirus może być również przekazywany z matki na dziecko podczas porodu, czyli drogą okołoporodową. Okres wylęgania wirusa HBV jest stosunkowo długi i zazwyczaj wynosi od 2 do 6 miesięcy, co oznacza, że od momentu zakażenia do pojawienia się pierwszych objawów może minąć sporo czasu.
Objawy WZW B – jak rozpoznać chorobę?
Wiele przypadków WZW B, zwłaszcza w fazie ostrej, może przebiegać bezobjawowo, co utrudnia szybkie rozpoznanie i leczenie. Kiedy jednak objawy się pojawią, mogą być niespecyficzne i przypominać grypę. Do najczęstszych należą przemęczenie, ogólne osłabienie, nudności, wymioty, bóle brzucha, bóle mięśni i stawów. Charakterystycznym, choć nie zawsze występującym objawem jest żółtaczka, która objawia się zażółceniem skóry, białek oczu oraz ciemnym zabarwieniem moczu. W przypadku przewlekłego zakażenia, objawy mogą być łagodniejsze lub w ogóle nie występować przez wiele lat, co stanowi dodatkowe zagrożenie, ponieważ choroba może postępować bez wiedzy pacjenta.
Diagnostyka WZW B – badania na obecność wirusa
Podstawą diagnostyki WZW B są badania krwi, które pozwalają na wykrycie obecności wirusa HBV lub jego poszczególnych komponentów. Kluczowe znaczenie mają badania serologiczne, które wykrywają specyficzne antygeny i przeciwciała. Najważniejszym markerem ostrego zakażenia jest obecność HBsAg (antygen powierzchniowy wirusa), który pojawia się we krwi na kilka tygodni przed wystąpieniem żółtaczki i utrzymuje się przez kilka miesięcy. Równie istotne jest badanie anty-HBc (przeciwciała przeciwko antygenowi rdzeniowemu), które dzielimy na przeciwciała klasy IgM (wskazujące na świeże zakażenie) i IgG (świadczące o przebytej infekcji lub przewlekłym zakażeniu). Obecność anty-HBs świadczy o przebyciu infekcji i uzyskaniu odporności lub o skuteczności szczepienia. W celu oceny aktywności wirusa, czyli jego namnażania się, wykonuje się badanie HBV DNA, które określa ilość materiału genetycznego wirusa we krwi.
Ostre i przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby typu B
Wirusowe zapalenie wątroby typu B może przyjmować dwie główne formy: ostrą i przewlekłą. Ostre WZW B jest chorobą, która pojawia się nagle i zwykle trwa kilka tygodni do kilku miesięcy. U większości dorosłych osób zakażonych wirusem HBV dochodzi do samoistnego wyzdrowienia. Jednakże, u niektórych pacjentów, zwłaszcza u noworodków zakażonych wertykalnie (od matki), może dojść do rozwoju przewlekłego WZW B. Przewlekłe WZW B rozwija się u około 5-10% dorosłych osób zakażonych, a odsetek ten jest znacznie wyższy u noworodków, sięgając nawet 70-90%. Przewlekłe zakażenie oznacza, że wirus HBV pozostaje w organizmie przez co najmniej sześć miesięcy.
Powikłania WZW B: marskość i rak wątroby
Nieleczone lub nieprawidłowo leczone przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby typu B stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia, prowadząc do poważnych powikłań. Długotrwały stan zapalny i uszkodzenie komórek wątroby mogą skutkować rozwojem marskości wątroby, czyli zaawansowanego bliznowacenia tkanki wątrobowej, które upośledza jej funkcje. Marskość jest stanem nieodwracalnym i może prowadzić do niewydolności wątroby. Co więcej, przewlekłe zakażenie HBV jest jednym z głównych czynników ryzyka rozwoju raka wątrobowokomórkowego (HCC), czyli pierwotnego nowotworu wątroby. Wczesne wykrycie i skuteczne leczenie wirusa HBV jest kluczowe w zapobieganiu tym groźnym konsekwencjom.
Leczenie WZW B – skuteczne metody walki z wirusem
Leczenie WZW B zależy od fazy choroby i stanu pacjenta. W przypadku ostrego WZW B, leczenie jest głównie objawowe i polega na zapewnieniu organizmowi odpowiednich warunków do walki z wirusem. Zaleca się odpoczynek, odpowiednią dietę (lekkostrawną, bogatą w witaminy) oraz całkowite unikanie alkoholu, który dodatkowo obciąża wątrobę. W większości przypadków ostre WZW B ustępuje samoistnie. Leczenie przewlekłego WZW B ma na celu zahamowanie replikacji wirusa i zapobieganie postępom choroby. Stosuje się leki przeciwwirusowe, takie jak interferony lub analogi nukleozydowe/nukleotydowe. Celem terapii jest osiągnięcie długoterminowej remisji, czyli znacznego obniżenia poziomu wirusa we krwi, a w idealnych przypadkach jego całkowite wyeliminowanie.
WZW B a dawstwo szpiku – czy można być dawcą?
Osoby zakażone wirusem HBV, niezależnie od tego, czy choroba jest w fazie ostrej, przewlekłej czy przebytej i wyzdrowiałej, nie mogą być dawcami szpiku kostnego. Jest to związane z ryzykiem przeniesienia wirusa na pacjenta, który w trakcie przeszczepu szpiku jest szczególnie wrażliwy na infekcje. Wirus HBV może stanowić zagrożenie dla jego zdrowia i życia. Dlatego też, przed oddaniem szpiku kostnego, przeprowadzana jest szczegółowa kwalifikacja, która obejmuje badania na obecność wirusów, w tym HBV.
Profilaktyka WZW B – szczepienie i higiena
Najskuteczniejszą metodą zapobiegania zakażeniu wirusem HBV są szczepienia ochronne. Szczepionka przeciw WZW B jest bezpieczna i bardzo skuteczna, zapewniając długotrwałą odporność. W Polsce szczepienie przeciw WZW B jest obowiązkowe dla noworodków, co znacząco przyczyniło się do ograniczenia liczby zakażeń. Poza szczepieniami, kluczowe znaczenie ma przestrzeganie podstawowych zasad higieny. Należy unikać korzystania ze wspólnych narzędzi higieny osobistej, takich jak maszynki do golenia czy szczoteczki do zębów, które mogły mieć kontakt z krwią. Ważne jest również bezpieczeństwo podczas zabiegów medycznych i kosmetycznych, takich jak tatuaże czy piercing, upewniając się, że używany sprzęt jest zawsze sterylny. Bezpieczne kontakty seksualne, w tym stosowanie prezerwatyw, również stanowią ważny element profilaktyki.
Szczepienie przeciw WZW B – czy chroni przed rakiem wątroby?
Tak, szczepienie przeciw WZW B jest pierwszą szczepionką, która zapobiega chorobie nowotworowej, a konkretnie rakowi wątroby. Ponieważ wirus HBV jest jednym z głównych czynników etiologicznych raka wątrobowokomórkowego, zapobieganie zakażeniu wirusem poprzez szczepienie skutecznie redukuje ryzyko rozwoju tej śmiertelnej choroby. Wdrożenie powszechnych programów szczepień przeciw WZW B na całym świecie przyczyniło się do znaczącego spadku liczby zachorowań na raka wątroby w populacjach, które zostały objęte tymi programami. Jest to dowód na ogromne znaczenie profilaktyki w ochronie zdrowia publicznego.
Epidemiologia WZW B i grupy ryzyka
Wirusowe zapalenie wątroby typu B jest globalnym problemem zdrowotnym, dotykającym miliony ludzi na całym świecie. Na świecie zakażonych wirusem HBV jest ponad 250 milionów osób, z czego znacząca część żyje w regionach o wysokiej endemiczności. W Polsce, dzięki wprowadzeniu obowiązkowych szczepień noworodków oraz poprawie standardów sanitarnych, zapadalność na WZW B znacząco spadła. Istnieją jednak grupy, które są bardziej narażone na zakażenie. Należą do nich: osoby aktywne seksualnie, które nie stosują zabezpieczeń, osoby używające narkotyków dożylnie, pracownicy służby zdrowia, osoby przebywające w zakładach karnych, a także osoby podróżujące do krajów o wysokiej endemiczności WZW B. Osoby z chorobami wątroby, takimi jak wirusowe zapalenie wątroby typu C czy alkoholowa choroba wątroby, również mogą być bardziej podatne na cięższy przebieg zakażenia HBV.
Dodaj komentarz